Onlangs had ik het twijfelachtige genoegen om een lezing te mogen geven aan één van Nederlands meest prestigieuze onderwijsinstellingen. Vierhonderd jaar geschiedenis van één van de meest complexe, mooiste en boeiendste landen ter wereld teruggebracht tot 45 minuten. Drie dagen werk met een fles wijn als beloning. Het is maar beter om er niet te lang over na te denken.
Maar nu is aangekondigd dat de voertaal aan de Universiteit van Stellenbosch vanaf januari naar alle waarschijnlijkheid niet langer Afrikaans zal zijn, maar Engels, moet deze observatie me toch van het hart.
Aan deze prestigieuze Nederlandse onderwijsinstelling is de voertaal tijdens de colleges Engels. De afwegingen daarvoor zijn waarschijnlijk dat de studenten later in het internationale bedrijfsleven terecht zullen komen, en dat de opleiding ook openstaat voor buitenlandse studenten. Onder de 35 studenten waren inderdaad 5 studenten die geen Nederlands spraken.
Mijn lezing moest dus ook in het Engels. Dat mijn Engels niet perfect is, is iets waar ik niet mee kon zitten. Wat voor kwaliteit kun je tenslotte verwachten, voor één fles wijn?
Maar het viel me wel op dat het Engels van de studenten geen haar beter was dan dat van de 5havo-leerlingen die ik jarenlang in de klas heb gehad. Tijdens de presentaties die ze moesten houden, beperkte het inhoudelijke niveau zich tot wat ze in het Engels konden bevatten en uitdrukken: een paar steekwoorden. Een verdiepend gesprek of kritische reflectie, zoals ik die als docent in het Nederlands zou verwachten, werd al snel veel te ingewikkeld.
En het Engels van de docent kwam overeen met het mijne: we kunnen ons aardig redden, maar het is duidelijk dat we er niet voor zijn opgeleid. In deze communicatie daarom geen humor, oog voor nuance en geen verfijnde formuleringen. Al die facetten waardoor een docent zijn studenten kan inspireren en een blik kan geven op een hogere vorm van denken, was verloren gegaan.
Op een gegeven moment merkte ik dat de docent zijn studenten tóch iets meer wilde meegeven dan er in hun reader stond. Blijkbaar had hij iets opgevangen over de Cradle of Humankind en de archeologische vondsten die daar zijn gedaan. Geen resten van een prehistorische beschaving. Nee, "HUMAN PEOPLE" hebben ze er gevonden. "HUMAN PEOPLE"...
Dit voorbeeld geeft aan wat het effect kan zijn van onderwijs in een andere taal dan je moedertaal, zowel op de manier waarop we conceptualiseren als de manier waarop we kennis doorgeven.
Als ik aan mijn tuiste in Zuid-Afrika denk, aan Stellenbosch, het dorp waar ik Afrikaans heb leren spreken, dan houd ik mijn hart vast.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten