Amanda Strydom: Sterker, warmer en wijzer dan ooit (2013)

Interview met Amanda Strydom:

Sterker, warmer en wijzer dan ooit

(Interview in 2013 exclusief op de site van Maandblad Zuid-Afrika verschenen.

Deze site wordt in de herfst van 2017 opgeheven.)

In de laatste weken van 2011 trok de Zuid-Afrikaanse theaterdiva Amanda Strydom door Nederland met haar muziekvoorstelling Vuur in glas. Na een afwezigheid van ruim een jaar is ze in april 2013 terug met haar nieuwe programma, Ek loop die pad. In 2011 publiceerde Maandblad Zuid-Afrika een uitgebreid interview met Amanda Strydom. Tijd om bij te praten: wat is er sinds ons vorige gesprek allemaal gebeurd en wat mogen we verwachten van de nieuwe tournee?


U treedt in Nederland op met het programma ‘Ek loop die pad’. Vanwaar die titel?

In 1979 werkte ik mee aan een Afrikaans muziekprogramma voor de televisie en de dichteres Rosa Keet, een van de producers van het programma, overtuigde mij ervan dat ik mijn eigen liedjes kon schrijven. Zij sommeerde me gewoon om iets in het Afrikaans te schrijven. Ik woonde destijds tegenover het Chelsea Hotel in Hillbrow. Het was mei, miezerig, grauw en koud. Ik ging aan mijn bureau voor het raam zitten met een potlood en een leeg Croxley-schoolschriftje. En toen kwamen de woorden als vanzelf in me op: ‘Ek loop die pad al lank my lam, so kaalvoet deur die kou…’ Ik hoefde alleen het potlood maar vast te houden. Ik denk dat de engelen dat lied geschreven hebben.

‘Ek loop die pad’ was één van de nieuwe creaties van de Musiek en Liriek-beweging van de jaren zeventig, en het heeft de toets van de tijd doorstaan. De Musiek en Liriek-beweging verwijst naar een periode in de geschiedenis van de Afrikaanse muziek toen we onze eigen liedjes begonnen te schrijven en op televisie geen vertalingen van Duitse of Amerikaanse hits meer wilden zingen. Het was de tijd van Koos du Plessis’ ‘Kinders van die wind’, vooral bekend in de uitvoering van Laurika Rauch, Anton Goosens Afrikaanse rock, Clarabelle van Niekerk die Afrikaans zong in de townships, wijlen Louis van Rensburgs prachtige toonzettingen van Afrikaanse gedichten, Jannie du Toits beeldschone ballades en Coenie de Villiers' ongelooflijk originele teksten. ‘Ek loop die pad’ groeide uit tot een klassieker, net als Coenie’s ‘Karoonag’. Pas veel later, aan het einde van de jaren tachtig, kwam de Voëlvry-beweging op, geboren uit woede tegen het establishment. En nog eens jaren later dappere krijgers zoals Fokofpolisiekar. Kijk eens hoe ver we het hebben gebracht!

Als ik kijk naar mijn leven en de weg die ik sindsdien ben gegaan, dan denk ik wel eens dat ‘Ek loop die pad’ nogal profetisch was. Toch merk ik dat het lied veel andere mensen ook aanspreekt. Het gaat uiteraard over hunkering, over eenzaamheid, over het verlangen naar een geliefde. Gevoelens die iedereen kent. De muziek is gecomponeerd door Zane Cronjé, die inmiddels overleden is. Die muziek is beeldschoon in zijn eenvoud en ik denk dat daar ook de kracht van het lied ligt: in die eenvoud. Toen ik de tekst schreef, ging ik niet te werk als een echte songwriter. Het lied is dus niet opgebouwd volgens het stramien couplet, couplet, refrein, couplet, couplet, bridge, refrein. Zane nam mijn tekst precies zoals hij was en zette hem zonder enige opsmuk op muziek. En wat wist ik in 1979 van liedjes schrijven? Niets. Het was gewoon een gedicht dat was opgeweld uit de diepste kamer van mijn ziel. Ik ben heel blij dat het nog steeds duizenden mensen weet te raken.

En nu is ‘Ek loop die pad’ ook de titel geworden van de nieuwe theatershow waarmee ik in april naar Nederland kom. Ik denk dat deze titel de wijd uiteenlopende inhoud van het programma goed weergeeft. Het is eerlijk en direct: ‘ek loop die pad’, ik ga de weg die ik moet gaan. Hier ben ik, dit is mijn leven, dit is mijn verhaal, vastgelegd in mijn liedjes. Ik ben een groot voorstander van eenvoud op het toneel.


Wat kunnen we van dit nieuwe programma verwachten?

Tijdens mijn vorige tournees werd ik op de piano begeleid door Janine Neethling. Janine en ik hebben veertien jaar lang intensief samengewerkt. Met haar als begeleider voelde ik me op ieder podium veilig, met orkest of alleen piano. Als we mijn teksten op muziek zetten en ik haar voorzing wat ik wil met het lied, hoort zij instinctief wat ík hoor. Maar Janine is onlangs samen met haar partner, de bekende regisseur Deon Opperman, en de kleine Sammy verhuisd naar Onrus, een dorpje aan zee in de West-Kaap. Ik zal haar op deze tournee verschrikkelijk missen, maar gelukkig gaat het uitstekend met haar. En het ziet ernaar uit dat ik dit jaar toch nog een paar keer met haar ga samenwerken!

Mijn nieuwe begeleider is Charl du Plessis. Charl is docent piano en jazz aan de Universiteit van Pretoria. Hij is ook de vaste pianist van Nataniël, een grote naam in de Zuid-Afrikaanse cabaretwereld. Charl is ook de vertegenwoordiger van Steinway in Zuid-Afrika en in deze hoedanigheid reist hij regelmatig de hele wereld over. Hij treedt ook wereldwijd op met zijn trio en geeft regelmatig jazzconcerten en klassieke concerten, zowel in Zuid-Afrika als in het buitenland. Toen Janine tijdens het Aardklop-festival in 2011 niet samen met mij kon optreden, had ik het voorrecht dat Charl voor haar inviel bij mijn muzikale theatershow Binnekamer. Het is absoluut fantastisch om met hem te werken. Hij voegt een heel nieuw gevoel aan mijn werk toe. Het is niet makkelijk om een ‘muzikaal huwelijk’, zoals ik dat al die jaren met Janine heb gehad, achter je te laten, maar Charl is heel lief en hij maakt deze overgang heel gemakkelijk voor mij. Jullie moeten zelf maar oordelen!

Het Nederlandse publiek is fantastisch. Veel mensen kennen mijn werk nu al en ze zingen het zelfs uit volle borst mee. Daarom heb ik een paar oude favorieten in het programma opgenomen. Maar daarnaast ga ik nummers zingen uit mijn one woman show Binnekamer, een zeventig minuten lang gedicht dat ik samen met Deon Opperman heb geschreven, doorweven met muziek die Janine en ik hebben gecomponeerd. Voor deze voorstelling heb ik tijdens het Woordfees van 2012 de prijs voor beste kunstenaar in de categorie Contemporaine muziek gekregen. Verder zitten er in het programma een paar liedjes die ik in 2007 voor het laatst in Nederland ten gehore heb gebracht, en dan zijn er ook nog een paar verrassingen…


Tussen 2007 en 2011 heeft u Nederland elk jaar bezocht. Maar in 2012 hebben we u gemist. Wat heeft u in de tussentijd gedaan?

Hannes van Wyk en Amanda Strydom
in Voor ek vergeet

Ik heb jullie ook gemist, maar die koude winters niet! In 2012 stond ik na 23 jaar voor het eerst weer als actrice op de planken. Ik speelde de hoofdrol in Voor ek vergeet, een stuk over een zeventigjarige vrouw die aan dementie begint te lijden. Ze krijgt bezoek van haar zoon, die haar helpt om vanuit haar appartement naar een klein kamertje in een bejaardenhuis te verhuizen. Wat Hendrien bij vlagen soms wel en soms niet beseft, is dat deze Johan zijn eigen probleem heeft: hij lijdt aan kanker en is terminaal ziek. Ik vond het heel spannend om na zoveel jaar weer te gaan toneelspelen, maar het was een fantastische ervaring. Voor ek vergeet heeft het Zuid-Afrikaanse publiek diep geraakt en bij het Klein Karoo Nasionale Kunstefees in Oudshoorn werd ik genomineerd voor de prijs van Beste Actrice – een geweldige eer, na zoveel jaar! Er is nog steeds veel belangstelling voor het stuk, dus we gaan ermee door en we proberen het op zoveel mogelijk plaatsen op te voeren. Het publiek ondergaat bij dit stuk een intens gevoel van spirituele genezing. Na elke vertoning komen er mensen naar me toe om te praten over het verlies van een moeder, een vader, een oom of een tante, een oma of een opa of een kind, óf aan dementie óf aan kanker. Het is heel bijzonder om zo bij het persoonlijke verlies van mensen betrokken te worden en te voelen dat we op een bepaalde manier troost kunnen bieden.

De grootste eer die me verleden jaar te beurt is gevallen, was de Erepenning van de Akademie vir Wetenskap en Kuns voor mijn bijdrage tot de Afrikaanse muziek.


Wat zijn uw plannen voor de komende tijd?

Voorlopig gaan Hannes van Wyk en ik nog door met ons toneelstuk, Voor ek vergeet. Op 19 februari zijn we te zien in Malmesbury, van 20 t/m 23 februari bij Die Boer in Durbanville, op 29 juni bij het Kirkwood-festival in de Oos-Kaap en op 6 en 7 september in het Centurion Teater in Pretoria.

Verder kijk ik er erg naar uit om op 9 en 10 maart tijdens het Woordfees in het Oude Libertas Amfiteater in Stellenbosch de Misa Criolla en Navidad Nuestra uit te voeren, samen met het Libertaskoor onder leiding van professor Johan de Villiers.

En ik vier dit jaar dat ik twintig jaar geleden mijn eerste one woman show, State of the Heart, op de planken heb gebracht. Op 10 mei ga ik deze voorstelling weer opvoeren in het Atterbury Teater in Pretoria, op 12 en 13 juli in het Centurion Teater in Pretoria, op 15 en 16 augustus bij Die Boer in Durbanville en van 24 t/m 28 september tijdens het Aardklop-festival in Potchefstroom.


Is er iets wat u tegen het Nederlandse publiek wilt zeggen?

IK HOUD VAN JULLIE!!!!!!